Yoghurt maken: een uitgebreide gids

Category: Fermenteren,Leer

Yoghurt, een romig en pittig gefermenteerd zuivelproduct, wordt al duizenden jaren wereldwijd gegeten. De oorsprong ervan gaat terug naar oude beschavingen. Sommige experts geloven dat het voor het eerst werd ontdekt in Mesopotamië (het huidige Irak en delen van Iran, Syrië en Turkije) rond 5000 voor Christus. Deze toevallige ontdekking vond waarschijnlijk plaats toen melk die in een warm klimaat werd bewaard op natuurlijke wijze ging gisten, waardoor een dikker, pittiger en erg smakelijk product ontstond dat we nu kennen als yoghurt.
Door de eeuwen heen is yoghurt geëvolueerd van een eenvoudige methode om melk te bewaren tot een veelzijdig voedingsmiddel dat geliefd is om zijn voedingswaarde en culinaire toepassingen. In dit artikel verkennen we de fascinerende wereld van yoghurt maken en delen we de kennis om je eigen heerlijke zelfgemaakte yoghurt te maken.

Yoghurt skyr 4x3

Inzicht in yoghurtvarianten

Voordat we beginnen met het maken van yoghurt, is het belangrijk om te begrijpen dat er niet één yoghurt is, maar dat er meer dan 400 verschillende soorten zijn. Deze kunnen over het algemeen worden onderverdeeld in twee hoofdtypen: thermofiel en mesofiel. Elk type vereist andere bereidingsmethoden en bacterieculturen, wat resulteert in verschillende smaken en texturen.

Thermofiele yoghurt

Thermofiele yoghurt is het meest voorkomende type dat je in de supermarkt vindt. Het wordt gemaakt met behulp van bacterieculturen die goed gedijen bij warme temperaturen, meestal tussen 43°C en 46°C (110°F tot 115°F). Dat is logisch, thermofiel betekent ‘warmteminnend’. Voorbeelden van thermofiele yoghurt zijn:

Deze yoghurts staan bekend om hun dikke, romige textuur en pittige smaak. De hogere incubatietemperatuur zorgt voor een sneller fermentatieproces, dat meestal 4-8 uur duurt.

Mesofiele yoghurt

Mesofiele yoghurt daarentegen wordt gemaakt met bacterieculturen die goed gedijen bij kamertemperatuur, meestal tussen 21°C en 32°C (70°F tot 90°F). Deze yoghurttypes zijn ontstaan in koudere klimaten, zoals Scandinavië of de Baltische staten. Voorbeelden van mesofiele yoghurts zijn:

Deze yoghurts hebben meestal een mildere, minder pittige smaak en een dunnere consistentie vergeleken met thermofiele soorten. Het fermentatieproces voor mesofiele yoghurts is langzamer en duurt vaak 12-24 uur.

Methodes voor het maken van yoghurt

Nu we de verschillende soorten yoghurt begrijpen, gaan we de twee belangrijkste methoden verkennen om thuis yoghurt te maken: de ‘backsloppingmethode’ en de startercultuurmethode. Ze werken allebei voor alle mesofiele en thermofiele yoghurts, maar hebben hun voor- en nadelen.

Backslopping methode

Backslopping is een traditionele techniek waarbij een kleine hoeveelheid eerder gemaakte yoghurt wordt gebruikt om een nieuwe partij melk te enten. Deze methode wordt al eeuwenlang gebruikt en is vandaag de dag nog steeds populair in veel huishoudens.

Voordelen van backslopping:

  • Zuinig, omdat je niet steeds nieuwe starterculturen hoeft te kopen

  • Behoudt na verloop van tijd een consistent smaakprofiel

  • Behoudt ‘heirloom’ bacteriestammen

Nadelen van backslopping:

  • Risico op besmetting als de vorige batch niet goed is behandeld

  • Potentieel voor verzwakking van de cultuur na verloop van tijd, wat leidt tot inconsistente resultaten

  • Beperkte verscheidenheid aan bacteriestammen, je kunt alleen yoghurts (her)maken die je al kunt kopen

Startcultuurmethode

Bij de startcultuurmethode worden commercieel bereide bacterieculturen gebruikt om melk te enten. Deze methode heeft de laatste jaren aan populariteit gewonnen vanwege de consistentie en betrouwbaarheid.

Voordelen van het gebruik van starterculturen:

  • Consistente resultaten bij elke batch

  • Breed scala aan kweekopties voor verschillende smaken en texturen, je maakt thuis een yoghurt die normaal niet lokaal wordt verkocht.

  • Nauwkeurige controle over de bacteriestammen in je yoghurt

  • Minder risico op besmetting

  • Mogelijkheid om specifieke soorten yoghurt te maken (bijv. Griekse, Bulgaarse of probiotische varianten)

  • Ideaal voor beginners of mensen die zelden yoghurt maken

Nadelen van het gebruik van starterculturen:

  • Iets hogere kosten door de noodzaak om regelmatig culturen aan te schaffen

  • Niet traditioneel

Hoewel beide methoden heerlijke yoghurt kunnen produceren, biedt het gebruik van starterculturen meer controle en consistentie in je yoghurtmaakproces. Dit is vooral belangrijk als je specifieke soorten yoghurt wilt maken of elke keer een product van hoge kwaliteit wilt.

Gereedschap en apparatuur

Om thuis yoghurt te maken, heb je wat basisapparatuur nodig. Hoewel het mogelijk is om yoghurt te maken met slechts een paar keukenbenodigdheden, kan gespecialiseerd gereedschap het proces makkelijker en consistenter maken.

Essentieel gereedschap:

  • Grote pan voor het verwarmen van melk

  • Thermometer

  • Klopper of lepel voor het roeren

  • Glazen potten of containers voor het kweken en bewaren van yoghurt

  • Kaasdoek of fijnmazige zeef (om dikkere Griekse yoghurt te maken)

Optionele maar nuttige uitrusting:

Een speciaal apparaat dat een constante temperatuur handhaaft voor het kweken van yoghurt. Sommige geavanceerde modellen hebben meerdere temperatuurinstellingen, zodat je gemakkelijk zowel thermofiele als mesofiele yoghurt kunt maken.

Veel moderne elektrische snelkookpannen hebben een functie om yoghurt te maken, wat het proces kan vereenvoudigen.

Kan gebruikt worden om een constante temperatuur te behouden tijdens het fermenteren als je geen yoghurtmaker hebt.

Dit hulpmiddel, dat de afgelopen jaren steeds populairder is geworden, kan de temperatuur van een waterbad waarin de potten yoghurt worden gefermenteerd, nauwkeurig regelen.

Het juiste gereedschap kan je ervaring met yoghurt maken aanzienlijk verbeteren, vooral als je van plan bent om regelmatig yoghurt te maken. Een betrouwbare yoghurtmaker met instelbare temperatuurinstellingen kan bijzonder waardevol zijn, omdat je dan kunt experimenteren met verschillende soorten yoghurt en consistente resultaten kunt bereiken.

Stap-voor-stap handleiding voor het maken van yoghurt

Nu we de basis hebben behandeld, gaan we het proces van thuis yoghurt maken doornemen. We geven instructies voor zowel thermofiele als mesofiele yoghurt, waarbij we zowel de startercultuur als de backslopping methode gebruiken.

Stap voor stap thermofiele yoghurt thuis maken

Een startercultuur gebruiken:

  • 1

    Kies je melk:

    – Je kunt elke soort melk gebruiken: volle, 2% of magere melk. Koeienmelk werkt het beste, maar andere soorten dierlijke melk ook. De melk kan zowel rauw, gepasteuriseerd of gesteriliseerd (UHT) zijn.

    – Voor een rijkere yoghurt kun je room of melkpoeder toevoegen.

  • 2

    Verwarm de melk:

    – Verwarm de melk tot ongeveer 80-90°C en houd het ongeveer 10 minuten op deze temperatuur om eiwitten te denatureren. Sla deze stap niet over, want dan blijft je yoghurt vloeibaar.

    PRO TIP: als je UHT-melk gebruikt, is de verwarmingsfase niet nodig omdat het denatureringsproces al heeft plaatsgevonden tijdens het UHT-proces.

  • 3

    Koel de melk:

    – Laat de melk afkoelen tot tussen 43°C en 46°C (110°F tot 115°F).

  • 4

    Voeg startercultuur toe:

    – Volg de instructies op de door jou gekozen startercultuur
    – Klop de cultuur voorzichtig door de afgekoelde melk

  • 5

    Incubeer:

    – Houd de temperatuur op 43°C tot 46°C (110°F tot 115°F) gedurende 4-8 uur.
    – Gebruik een yoghurtmaker, Instant Pot of geïsoleerde koelbox om de temperatuur te behouden.

  • 6

    Controleer op in hoeverre de yoghurt klaar is:

    – Yoghurt moet stevig zijn en een pittige smaak hebben.
    – Langere incubatie zorgt voor pittigere yoghurt

  • 7

    Koelen:

    – Laat de yoghurt minstens 4 uur afkoelen in de koelkast voor consumptie.
    – Voor Griekse yoghurt, zeef door kaasdoek om wei te verwijderen.

Hoe maak je thermofiele yoghurt met de backslopping methode?

Volg dezelfde stappen als hierboven, maar in plaats van een startercultuur, gebruik je ongeveer een eetlepel gewone yoghurt van je vorige batch of een in de winkel gekochte yoghurt, per liter melk. Zorg ervoor dat het gewone yoghurt is zonder toevoegingen zoals fruit.

  • Kanttekening: Roeryoghurt

    Het is de moeite waard om een unieke variant van thermofiele yoghurt te noemen die vooral in West-Europa veel voorkomt, bekend als “roeryoghurt”. In tegenstelling tot de dikke, schepbare textuur van Griekse of Bulgaarse yoghurt, heeft roeryoghurt een meer vloeibare consistentie. Het wordt gekenmerkt door een gladde, enigszins slijmerige textuur die niet bros is zoals de meeste andere thermofiele yoghurts.

    Roeryoghurt wordt gemaakt met thermofiele culturen, maar de fermentatietemperatuur is meestal lager (rond 32°C) en de behandeling na de fermentatie is iets anders (het wordt geroerd, zoals je waarschijnlijk al geraden hebt), wat resulteert in de kenmerkende textuur. Dit type yoghurt is populair om zijn romige mondgevoel en veelzijdigheid in zowel zoete als hartige toepassingen.

Hoe je thuis mesofiele yoghurt maakt, stap voor stap

Een startercultuur gebruiken:

  • 1

    Kies je melk:
    – Net als bij thermofiele yoghurt kun je volle, 2% of magere melk gebruiken.

  • 2

    Verwarm de melk:
    – Verwarm de melk tot ongeveer 80-90°C en houd het ongeveer 10 minuten op deze temperatuur om eiwitten te denatureren. Sla deze stap niet over, want je yoghurt zal vloeibaar blijven.

  • 3

    Koel de melk:
    – Koel de melk tot ongeveer 30°C.

  • 4

    Startercultuur toevoegen:
    – Meng je mesofiele startercultuur volgens de instructies op de verpakking
    – Klop de cultuur voorzichtig door de afgekoelde melk

  • 5

    Incubeer:
    – Houd het melkmengsel 12-36 uur op kamertemperatuur, tussen 21°C en 32°C (70°F tot 90°F).
    – Een yoghurtmaker met regelbare instellingen is ideaal, maar een warme plek in je keuken kan ook werken.

  • 6

    Controleer of de yoghurt klaar is:
    – Yoghurt moet stevig en licht pittig zijn.
    – Onthoud dat mesofiele yoghurt meestal milder en dunner is dan thermofiele yoghurt.

  • 7

    Koelen:
    – Koel de yoghurt minstens 4 uur voordat je ervan gaat genieten.

Mesofiele yoghurt maken met de backslopping methode:

Volg dezelfde stappen als hierboven, maar gebruik ongeveer 1 eetlepel yoghurt van je vorige batch of een in de winkel gekochte mesofiele yoghurt met levende culturen in plaats van een startercultuur, per liter melk.

Onthoud dat de sleutel tot het succesvol maken van yoghurt het handhaven van de juiste temperatuur tijdens de incubatie is. Dit is waar een betrouwbare yoghurtmaker van grote waarde kan zijn, vooral eentje met instelbare instellingen voor zowel thermofiele als mesofiele culturen.

Conclusie: het is echt zo makkelijk!

Thuis je eigen yoghurt maken is een lonende en smakelijke hobby. Of je nu kiest voor thermofiele of mesofiele varianten, met dit proces kun je de ingrediënten, smaak en textuur van je yoghurt zelf bepalen. Hoewel de backslopping-methode zijn traditionele charme heeft, kan het gebruik van starterculturen van hoge kwaliteit consistentere en gevarieerdere resultaten opleveren, vooral voor degenen die nog nooit yoghurt hebben gemaakt.
Met het juiste gereedschap en een beetje oefening maak je al snel romige, pittige yoghurt die niet onderdoet voor in de winkel gekochte yoghurt. Dus waarom zou je het niet eens proberen? Je smaakpapillen, portemonnee en darmflora zullen je dankbaar zijn!

About Meneer Wateetons

Meneer Wateetons is a renowned Dutch foodwriter, teacher, fermentation specialist, sausage maker and the owner of startercultures.eu. He has written 9 books on culinary topics such as fermentation, alcohol making, sausages and charcuterie making and deep frying. He has taught many hobbyists, chefs and food professionals about these topics.