Kombucha: Een gefermenteerde wonderdrank of gewoon Lekker? (Plus een recept)

Category: Fermenteren,Leer

Kombucha, een gefermenteerde frisdrank op basis van thee, krijgt veel aandacht vanuit de gezondheids- en wellnesshoek. Maar wat is het precies, en is het echt zo gezond als men beweert? Of zijn er zelfs risico’s verbonden aan het drinken van kombucha? In dit artikel lees je wat de wetenschap echt zegt over de gezondheidseffecten van kombucha, en we eindigen met een recept om zelf makkelijk kombucha te maken.

Wat is kombucha?

Om te beginnen, wat is kombucha eigenlijk? Kombucha is een licht bruisende, gefermenteerde drank gemaakt van zwarte of groene thee, suiker, en een symbiotische cultuur van bacteriën en gisten. Deze symbiotische cultuur wordt ook wel een SCOBY genoemd. Deze Engelse afkorting staat voor Symbiotic Culture of Bacteria and Yeast. Deze unieke combinatie van micro-organismen zorgt voor een fermentatieproces waarbij de suiker wordt omgezet in azijnzuur, andere organische zuren, koolzuurgas en soms een kleine hoeveelheid alcohol, wat kombucha zijn kenmerkende smaak en eigenschappen geeft.

Geschiedenis van kombucha

Hoewel de exacte oorsprong van kombucha in nevelen gehuld is, wordt aangenomen dat de drank duizenden jaren geleden in Oost-Azië ontstond, mogelijk in China of Rusland. Het werd traditioneel gewaardeerd voor zijn vermeende gezondheidsvoordelen en is door handelsroutes en culturele uitwisselingen over de hele wereld verspreid. Tegenwoordig ligt het zelfs in veel supermarkten.

Hoe smaakt kombucha?

Kombucha heeft een unieke smaak, vaak beschreven als een mix van zoet en zuur. De exacte smaak kan variëren van fruitig tot bloemig of kruidig, afhankelijk van de gebruikte theesoorten, de duur van de fermentatie en eventuele toevoegingen. Dit maakt kombucha tot een veelzijdige drank die kan worden aangepast naar je persoonlijke voorkeur.

Is kombucha gezond? Wat zegt de wetenschap echt.

Er zijn zeer veel gezondheidsclaims rond kombucha. Die claims variëren van verbeterde spijsvertering en immuunsysteem ondersteuning, tot hulp bij gewichtsverlies, huidverbetering, glanzende haren en zelfs voorkomen of genezen van ernstige ziektes als kanker. Wat is hiervan waar?

Heel veel van de claims rondom kombucha zijn gebaseerd op anekdotes, in de categorie “ik ken iemand die sinds zij kombucha drinkt, geen last meer heeft van X, Y of Z”. Maar, zoals het gezegde luidt: ‘het meervoud van anekdote is niet ‘data’’. Het feit dat veel mensen iets claimen, wil nog niet zeggen dat het daarmee aangetoond is.

De laatste jaren wordt er wel veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de gezondheidseffecten van kombucha, maar veel van dit onderzoek is nog in het stadium van reageerbuizen en proefdieren. Hoewel dit onderzoek belangrijk is, en er interessante bevindingen gedaan worden, kunnen de uitkomsten niet 1 op 1 naar mensen worden doorgetrokken. Mensen zijn geen muizen. Daarvoor zijn zogenaamde klinische studies nodig, bij voorkeur met grote groepen deelnemers. Die zijn er nog nauwelijks. Nog niet zo lang geleden, in 2019 zochten onderzoekers in de wetenschappelijke literatuur naar alle studies naar de gezondheidseffecten van kombucha op mensen, om de resultaten op een rij te kunnen zetten. Het bleken er 0.

“The plural of anecdote is not data”

Mogelijke gezondheidseffecten van kombucha

  • Antioxidanten in kombucha kunnen bijdragen aan het verminderen van oxidatieve stress en daarmee aan het verminderen van het risico op verschillende ziekten. Deze antioxidanten omvatten polyfenolen, die vrije radicalen en reactieve zuurstofsoorten kunnen neutraliseren.

  • Kombucha heeft ook antimicrobiële eigenschappen, waardoor het de groei van verschillende ziekteverwekkende microben kan remmen.

  • Als probiotische drank bevat het levende micro-organismen die gezondheidsvoordelen kunnen bieden, zoals het verbeteren van de darmgezondheid en het stimuleren van het immuunsysteem

  • Andere voorgestelde therapeutische eigenschappen van kombucha omvatten anticarcinogene, anti-inflammatoire, antimicrobiële, antidiabetische en antistress-effecten. Deze eigenschappen worden toegeschreven aan de antioxidatieve activiteit van kombucha en de polyfenolen die tijdens het fermentatieproces worden geproduceerd.

  • Hoewel er geen hard bewijs is dat kombucha helpt bij het afvallen, kan het wel bijdragen aan een gezond gewicht wanneer je het drinkt in plaats van frisdrank of sappen. Kombucha bevat meestal weinig suiker, en dat is natuurlijk goed voor je. Ook kan een gezonde darmflora helpen bij gewichtbeheersing.

Risico’s van het drinken van kombucha

Hoewel kombucha over het algemeen als gezond wordt beschouwd, worden er ook wel eens bijwerkingen gemeld, zoals maagklachten, allergische reacties, duizeligheid en nierinsufficiëntie. Te veel kombucha drinken, zeker als je kombucha erg zuur laat worden kan slecht zijn voor je tandglazuur.

Het is ook belangrijk om bewust te zijn van de mogelijke risico’s van zelfgemaakte kombucha, waaronder de mogelijkheid van besmetting of de ontwikkeling van schadelijke bacteriën als het brouwproces niet nauwkeurig wordt gevolgd. Wij adviseren daarom altijd kombucha te maken met een geteste SCOBY.

Kombucha SCOBY

Conclusie

Kombucha bevat een breed scala aan organische zuren, polyfenolen, vitamines en andere bioactieve stoffen, waarvan de concentratie kan worden gewijzigd door het aanpassen van de gebruikte thee en het fermentatieproces. Dus, het heeft veel potentie om gezond te zijn. Maar, door het gebrek aan onderzoeken bij mensen, blijft de zekerheid over de voordelen van het consumeren van kombucha beperkt.

Veelgestelde Vragen

Hier zijn enkele vragen die we vaak krijgen over kombucha en gezondheid. Als je vragen hebt die hieronder niet worden beantwoord, stel ze dan in de comments en we voegen ze toe.

Hoewel kombucha slechts kleine hoeveelheden alcohol bevat, meestal minder dan 0,5%, is het technisch gezien niet volledig alcoholvrij.

Overmatige consumptie kan leiden tot spijsverteringsproblemen en een overmaakt aan zuur kan slecht zijn voor je tandglazuur.

Kombucha consumptie tijdens de zwangerschap geeft aanleiding tot specifieke bezorgdheid vanwege de aanwezigheid van bepaalde chemische stoffen in thee, waaronder heparine, een stof die de bloedstolling kan beïnvloeden. Hoewel heparine niet direct in kombucha is aangetroffen, zou zware consumptie theoretisch de aanmaak ervan in het lichaam kunnen bevorderen. Dit is vooral riskant tijdens het derde trimester van de zwangerschap. Zwangere vrouwen wordt daarom aangeraden om voorzichtig te zijn met het drinken van kombucha vanwege de mogelijke verstoring van het bloedstollingssysteem.

Kombucha is over het algemeen laag in calorieën, maar het is afhankelijk van de hoeveelheid rest suikers.

Kombucha die je koopt is niet altijd ongepasteuriseerd. Lees altijd goed het label.

Hoe Maak Je Kombucha Thuis

Het maken van kombucha thuis is een eenvoudig, maar nauwgezet proces. Hier is een gedetailleerd recept:

Voorbereiding: Combineer 1 liter water, 5-6 theezakjes (zwarte of groene thee) en 100 gram suiker in een grote pot. Breng aan de kook en laat het daarna afkoelen tot kamertemperatuur.

Toevoegen van SCOBY: Voeg een SCOBY toe (verkrijgbaar online of via een kennis die kombucha maakt) samen met ongeveer 100 ml reeds gefermenteerde kombucha.

Fermentatie: Bedek de pot met een ademende doek en laat het 7-10 dagen fermenteren bij kamertemperatuur, uit de directe zon.

Proeven en Bottelen: Na 7 dagen, proef de kombucha. Als het naar wens is, kun je het zeven en bottelen. Voor een extra smaakdimensie, voeg fruit of kruiden toe en laat het nog 1-2 dagen fermenteren in gesloten flessen.

Begin met het veilig maken van kombucha

Wil je beginnen met kombucha maken? Bekijk onze selectie kombucha-ingrediënten, tools en cursussen!