Is kefir gezond? Wat is waar

Categorie: Fermenteren,Leer

Je hebt natuurlijk wel eens van kefir gehoord. Deze pittige, gefermenteerde melkdrank bestaat al duizenden jaren, maar mag zich de laatste tijd ook vanuit de gezondshoek verheugen op toegenomen interesse. Maar is kefir echt zo gezond als sommigen beweren? Laten we er eens dieper in duiken gaan om te zien wat werkelijk waar is en wat niet.

Wat is kefir precies?

Kefir is een soort kruising tussen yoghurt en karnemelk, met een lichte bubbel. Het is een gefermenteerde melkdrank die kan variëren van romig en mild tot pittig en zuur, afhankelijk van hoe lang het gefermenteerd is.

Melkkefir is over het algemeen wat dunner dan yoghurt en heeft een scherpere, soms zelfs iets kazige en licht alcoholische smaak.

Melkkefir versus waterkefir

Verwar melkkefir niet met waterkefir! Hoewel het allebei gefermenteerde dranken zijn die met “korrels” worden gemaakt, is waterkefir een frisdrank op basis van suiker, terwijl melkkefir op basis van zuivel is. Ze hebben dezelfde naam, maar daar houdt de gelijkenis op.

Op zoek naar waterkefir? Bekijk onze waterkefirkorrels hier.

Het geheim achter de magie van kefir: de korrels

De echte sterren van de show zijn de kefirkorrels, ook wel kefirbloempjes of yoghurtplantje genoemd. Nee, het zijn geen echte korrels, noch bloemen noch plantjes – ze lijken meer op kleine, gelatineachtige bloemkoolroosjes. Deze korrels bevatten een complexe mix van bacteriën en gisten die samenwerken om melk om te zetten in kefir. De belangrijkste spelers zijn Lactobacillus-bacteriën (vooral L. kefiri), die kefir zijn zure smaak geven, verschillende gisten die zorgen voor een milde koolzuur en een vleugje alcohol en kefiran, een speciale stof die kefir zijn romige textuur geeft.

Is kefir gezond? Wat is waar

Met de stijgende populariteit van kefir zijn er veel gezondheidsclaims in omloop. Maar welke houden eigenlijk stand onder het vergrootglas van daadwerkelijk wetenschappelijk onderzoek? Laten we het eens op een rijtje zetten:

7 Bewezen voordelen van het drinken van melkkefir:

  • Melkkefir verbetert de spijsvertering en lactose tolerantie: als je lactose-intolerant bent, is kefir misschien wel je nieuwe beste vriend. De probiotica in kefir helpen lactose af te breken, waardoor het makkelijker te verteren is dan gewone melk. Studies hebben aangetoond dat mensen met lactose-intolerantie vaak kefir kunnen drinken zonder het gebruikelijke spijsverteringsongemak te ervaren dat geassocieerd wordt met zuivelproducten.

  • Melkkefir heeft antimicrobiële kracht: Kefir is als een superheld die slechte bacteriën in je darmen bestrijdt. Het is aangetoond dat het vervelende bacteriën als Salmonella, H. pylori en E. coli remt. Dit antimicrobiële effect is te danken aan de productie van organische zuren, waterstofperoxide en bacteriocines tijdens het fermentatieproces. Deze verbindingen kunnen helpen gastro-intestinale infecties te voorkomen en een gezond darmmicrobioom te behouden.

  • Melkkefir helpt bij de bloedsuikercontrole: als je op je bloedsuiker let, kan kefir helpen. Sommige onderzoeken hebben aangetoond dat het kan helpen bij het beheren van diabetes. Uit een klinisch onderzoek met diabetespatiënten bleek bijvoorbeeld dat regelmatige consumptie van kefir leidde tot een verbetering van de bloedsuikerspiegel en het HbA1c-niveau. De probiotica in kefir kunnen helpen de insulinegevoeligheid te verbeteren en ontstekingen te verminderen, wat beide gunstig is voor de bloedsuikerbeheersing.

  • Melkkefir heeft veel ontstekingsremmende effecten: voel je je ‘ontstoken’? De bioactieve bestanddelen van kefir kunnen helpen dat te kalmeren. Onderzoek heeft aangetoond dat kefir ontstekingsfactoren in het lichaam kan verminderen. Dit ontstekingsremmende effect wordt toegeschreven aan de verschillende peptiden en andere bioactieve stoffen die tijdens de fermentatie van kefir worden geproduceerd. Deze stoffen kunnen de ontstekingsreactie van het lichaam helpen moduleren, wat gunstig zou kunnen zijn voor mensen met ontstekingsaandoeningen.

Vermoedelijke voordelen (edoch, meer onderzoek nodig)

  • Melkkefir kan je cholesterol verlagen: hierover is nog geen consensus. Sommige onderzoeken zeggen ‘ja’, andere ‘geen significant effect’. Uit een onderzoek gepubliceerd in het Journal of Dairy Science bleek bijvoorbeeld dat kefirconsumptie leidde tot een verlaging van het totale cholesterol en LDL-cholesterol bij mensen met overgewicht. Andere onderzoeken hebben echter niet hetzelfde effect aangetoond. De discrepantie kan te wijten zijn aan verschillen in de bereiding van kefir en de opzet van het onderzoek. Toekomstige studies zullen moeten uitwijzen of dit waar is.

  • Melkkefir kan helpen bij het reguleren van de bloeddruk: er is veelbelovend bewijs, maar we hebben uitgebreidere onderzoeken nodig om zeker te zijn. Sommige onderzoeken hebben aangetoond dat de consumptie van kefir kan leiden tot een verlaging van zowel de systolische als de diastolische bloeddruk. Dit effect zou te wijten kunnen zijn aan bioactieve peptiden die gevormd worden tijdens de fermentatie van kefir en die ACE-remmende eigenschappen zouden kunnen hebben, vergelijkbaar met sommige bloeddrukmedicijnen. Erg interessant, maar vertrouw nog niet op kefir om je bloeddruk te verlagen!

  • Melkkefir kan je helpen je gewicht onder controle te houden: eerste onderzoeken suggereren dat kefir kan helpen bij gewichtsverlies, vooral bij mensen met overgewicht. Een paar kleine onderzoeken hebben aangetoond dat het toevoegen van kefir aan een calorie-gecontroleerd dieet kan leiden tot meer gewichtsverlies en vermindering van lichaamsvet in vergelijking met een vergelijkbaar dieet zonder kefir. De mechanismen hierachter worden niet volledig begrepen, maar kunnen te maken hebben met een verbeterde spijsvertering en stofwisseling. Gooi je lidmaatschap van de sportschool nog niet weg – er is meer onderzoek nodig.

Onbewezen claims over de gezondheidsvoordelen van het drinken van kefir

Helaas zijn er veel beweringen over de voordelen voor de gezondheid die online of in boeken te vinden zijn, die niet gestaafd zijn met bewijs. Denk hierbij aan onzin zoals:

Milk kefir starter culture

  • Melkkefir voorkomt GEEN kanker: hoewel er wat laboratoriumbewijs is, is er geen sluitend bewijs bij mensen. Sommige in vitro (petrischaaltjes) en dierstudies hebben gesuggereerd dat kefir anti-carcinogene eigenschappen zou kunnen hebben. Deze effecten zijn echter niet aangetoond in klinische onderzoeken bij mensen. Volg altijd het advies van je arts!

  • Melkkefir helpt NIET bij de gezondheid van je huid: sommige mensen zweren bij kefir voor hun huid, maar we hebben nog geen solide wetenschappelijk bewijs. Anekdotische verhalen en voorlopige studies suggereren dat kefir aandoeningen zoals eczeem en atopische dermatitis zou kunnen verbeteren, mogelijk door zijn probiotische inhoud en ontstekingsremmende eigenschappen. Het ontbreekt echter aan degelijke klinische onderzoeken, dus op dit moment is het moeilijk om deze beweringen wetenschappelijk te onderbouwen.

  • Melkkefir is GEEN wondermiddel om af te vallen: helaas pindakaas – kefir is geen wondermiddel om af te vallen (niets is dat). Hoewel het kan helpen als onderdeel van een uitgebalanceerd dieet, is er geen bewijs dat kefir zelf een significant vetverbrandend of gewichtsverlagend effect heeft. De voordelen van gewichtsverlies zijn waarschijnlijk te danken aan de ondersteuning van de algehele gezondheid van de spijsvertering en de mogelijke verbetering van de stofwisseling.

  • Melkkefir is GEEN medicijn tegen allergieën: sommige mensen melden verbeteringen bij seizoensgebonden allergieën, maar er is nog geen wetenschappelijke onderbouwing voor deze claim. De effecten van kefir op allergische reacties zijn nog onbekend en er is meer onderzoek nodig om te begrijpen of en hoe kefir allergische reacties kan beïnvloeden.

Is melkkefir veilig om te drinken?

Over het algemeen wel! Maar er zijn een paar dingen waar je rekening mee moet houden: Als je allergisch bent voor melk, laat het dan staan. Als je voor het eerst kefir drinkt, kun je tijdelijke spijsverteringsproblemen krijgen door de hoge concentraties nuttige microben waaraan je darmen moeten wennen.

Er zit een klein beetje alcohol in kefir (0,5-2%), dus let op als je gevoelig bent of alcohol vermijdt.

Als je immunosuppressiva gebruikt, raadpleeg dan eerst je arts. Er kunnen wisselwerkingen optreden. Als je thuis kefir maakt, zorg er dan voor dat je alles schoon houdt om te voorkomen dat ongewenste bacteriën het fermentatiefeest verpesten. Gebruik je neus en ogen!

Melkkefir korrels

Enkele tekenen dat je kefir niet veilig is om te drinken

Net als bij elk ander thuis gefermenteerd product is het verstandig om te letten op tekenen van bederf of infectie. Hier zijn een paar tekenen dat je kefir niet in orde is.

  • Ongewone geur: hoewel kefir van nature een pittige en licht zure geur heeft, kan een sterke, rotte of “vreemde” geur duiden op besmetting of bederf.

  • Schimmelgroei: zichtbare schimmel aan het oppervlak (vaak groene, blauwe of zwarte vlekken) is een duidelijke aanwijzing dat er iets mis is gegaan. Het is onveilig om kefir te consumeren als er schimmel aanwezig is.

  • Scheiding en textuur: hoewel enige scheiding van wrongel (vaste stoffen) en wei (vloeistof) normaal is, kan een overmatige of te klonterige, slijmerige textuur betekenen dat de kefir overgegist of besmet is.

  • Verkleuring: Kefir moet romig wit of lichtgeel zijn. Als de kleur bruin of roze is of strepen vertoont, is dat een slecht teken.

  • Overmatige bruis: hoewel kefir soms licht bruisend kan zijn door fermentatie, kan een te koolzuurrijke of schuimende textuur duiden op problemen met de fermentatie of de aanwezigheid van schadelijke bacteriën.

  • Rare smaak: Kefir hoort zuur en pittig te smaken, soms met een milde gistsmaak. Een bittere, te zure of vreemde nasmaak kan een teken zijn van bederf of onjuiste fermentatie.

  • Groeiproblemen met kefirkorrels: als de kefirkorrels niet meer groeien of er ongezond uitzien (verkleurd, slijmerig of krimpend), kan dit duiden op besmetting of slechte fermentatieomstandigheden.

Hoeveel kefir mag je drinken?

Over het algemeen is kefir veilig om te drinken en bevat het weinig calorieën. Er is dus geen duidelijke limiet aan de hoeveelheid die je op een dag kunt drinken. Wees je er echter van bewust dat het sporen van alcohol kan bevatten die je alertheid kunnen beïnvloeden. Als je ongemak voelt (zoals een opgeblazen gevoel), verminder dan je inname, in ieder geval tijdelijk. Voor de rest: geniet van je kefir!

Conclusie

Er zijn dus veel redenen om kefir te drinken. De belangrijkste is dat het erg lekker is! Hoewel melkkefir zeker potentiële voordelen heeft, is het belangrijk om het nooit als enige remedie voor kwalen te gebruiken en altijd je arts te raadplegen.

Wil je meer lezen?

Wil je de wetenschappelijke artikelen bekijken waarop deze blog is gebaseerd? Bekijk ze hier!

Over Meneer Wateetons

Meneer Wateetons is een bekende Nederlandse foodwriter, docent, fermentatiespecialist, worstmaker en eigenaar van starterculturen.nl. Hij heeft 9 boeken geschreven over culinaire onderwerpen zoals fermenteren, alcohol maken, worst en vleeswaren maken en frituren. Hij heeft veel hobbyisten, chef-koks en voedingsprofessionals over deze onderwerpen onderwezen. In zijn meerdaagse fermentatie cursussen leert hij hobbyisten en foodprofessionals onder andere hoe je zelf melkkefir maakt.